Posted in ਚਰਚਾ, ਵਿਚਾਰ

ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ: ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ, ਆਲੋਚਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਤਿਬਿੰਬ

ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਉੱਘੇ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਦੇ ਅਕਾਲ ਚਲਾਣੇ ਨਾਲ ਖੇਤਰੀ ਸਿਆਸਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਜੁਗ ਦਾ ਅੰਤ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਬਾਦਲ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਕਮਾਲ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਅਤੇ ਵਿਵਾਦਾਂ ਦਾ ਸੁਮੇਲ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਸਿਆਸੀ ਸਫ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਸਥਾਈ ਪ੍ਰਭਾਵ ਛੱਡਿਆ। ਹੁਣ ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਸੁਖਬੀਰ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਨੇ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦੀ ਵਾਗਡੋਰ ਸੰਭਾਲੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਹੁਣ ਆਤਮ-ਨਿਰੀਖਣ ਅਤੇ ਪੁਨਰ-ਨਿਰਮਾਣ ਦਾ ਵੇਲਾ ਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਦੀ ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਜੈਸਿੰਡਾ ਆਰਡਰਨ ਵਰਗੀਆਂ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਲਈ ਜਾਵੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਪਾਰਟੀ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਲਈ ਪਿੱਛੇ ਜਿਹੇ ਅਸਤੀਫ਼ਾ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।

ਆਪਣੇ ਲੰਮੇ ਅਤੇ ਪੜਾਅਦਾਰ ਸਿਆਸੀ ਜੀਵਨ ਦੌਰਾਨ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਨੇ ਕਈ ਅਹਿਮ ਮੁਕਾਮ ਹਾਸਲ ਕੀਤੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੰਜ ਵਾਰ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹ ਸੂਬੇ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਰਹੇ।

Photo by Element5 Digital on Pexels.com

ਹਾਲਾਂਕਿ ਬਾਦਲ ਨੇ ਚੋਖੀ ਮਸ਼ਹੂਰੀ ਦਾ ਆਨੰਦ ਮਾਣਿਆ ਅਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੀਲ ਪੱਥਰ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਦੇ ਦਾਅਵੇ ਕੀਤੇ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਾਰਜਕਾਲ ਆਲੋਚਨਾ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਰੋਧੀਆਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਉੱਤੇ ਭਾਈ-ਭਤੀਜਾਵਾਦ ਅਤੇ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦੇ ਅੰਦਰ ਪਰਿਵਾਰਵਾਦ ਰੂਪੀ ਕਬਜ਼ਾ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਾਇਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰਾਜ ਦੌਰਾਨ, ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਨਸ਼ਿਆਂ, ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਸੰਕਟ ਵਰਗੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਘਟੀਆ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਅਤੇ ਕੋਝੀ ਹਕੂਮਤ ਦੇ ਦੋਸ਼ ਲੱਗੇ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਆਲੋਚਨਾਵਾਂ ਨੇ ਬਾਦਲ ਦੀਆਂ ਅਖੌਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ‘ਤੇ ਪਰਛਾਵਾਂ ਪਾਇਆ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਹ ਜਨਤਕ ਬਹਿਸ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਵੀ ਬਣੀਆਂ ਰਹੀਆਂ।

ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਸੁਖਬੀਰ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਸੰਭਾਲ ਰਹੇ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਪਾਰਟੀ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਮੁੜ ਜੁੜਨ ਦੀ ਵੱਡੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਹੈ। ਇਸ ਮੁੜ-ਸੁਰਜੀਤੀ ਦਾ ਇੱਕ ਸੰਭਾਵਿਤ ਖਾਕਾ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਦੀ ਜੈਸਿੰਡਾ ਆਰਡਰਨ  ਦੀਆਂ ਹਾਲੀਆ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਵਿੱਚ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਲੇਬਰ ਪਾਰਟੀ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਉੱਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਤੋਂ ਅਸਤੀਫ਼ਾ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਪਾਰਟੀ ਨੇਤਾਵਾਂ ਦੀ ਜਮਹੂਰੀ ਚੋਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦੇ ਕੇ ਅਤੇ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦੇ ਜ਼ਮੀਨੀ ਢਾਂਚੇ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕਰਕੇ, ਸੁਖਬੀਰ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਲਈ ਰਾਹ ਪੱਧਰਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਇੱਛਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸਰੋਕਾਰਾਂ ਨਾਲ ਮੁੜ ਜੁੜ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਜੈਸਿੰਡਾ ਆਰਡਰਨ  ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਲੈਂਦੇ ਹੋਏ, ਸੁਖਬੀਰ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਅਮਲ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਜਮਹੂਰੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਨੂੰ ਸਹੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਤੋਰ ਸਕਣ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜ ਕੇ, ਪਿੰਡ ਪੱਧਰ ਦੇ ਪਾਰਟੀ ਢਾਂਚੇ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਕੇ ਅਤੇ ਸਮਾਜ-ਆਰਥਕ ਮੁੱਦਿਆਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਕੇ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਇਕ ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਅਤੇ ਨੁਮਾਇੰਦਾ ਸਿਆਸੀ ਤਾਕਤ ਵਜੋਂ ਆਪਣੀ ਪਛਾਣ ਮੁੜ ਬਹਾਲ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਕੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਮੁੜ ਕੇ ਸਮਰੱਥ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਸਿਆਸੀ ਤਾਕਤ ਵਜੋਂ ਉਭਰ ਸਕਦਾ ਹੈ? ਕੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦੇ ਉੱਤੇ ਪਰਿਵਾਰਵਾਦ ਦਾ ਕਬਜ਼ਾ ਢਿੱਲਾ ਪਵੇਗਾ? ਕੀ ਜਥੇਦਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਪਰਚੀਆਂ ਹੀ ਨਿਕਲਦੀਆਂ ਰਹਿਣਗੀਆਂ? ਇਹ ਤਾਂ ਵਕ਼ਤ ਹੀ ਦੱਸੇਗਾ ਕਿ ਸੁਖਬੀਰ ਕਿਸ ਕਰਵਟ ਬੈਠਦਾ ਹੈ।

Posted in ਚਰਚਾ, ਵਾਰਤਕ

ਸਹਿਜ ਮਾਰਗ

ਸਟੋਇਸਿਜ਼ਮ (Stoicism) ਇੱਕ ਜਾਣਿਆ-ਪਛਾਣਿਆ ਫ਼ਲਸਫ਼ਾ ਹੈ ਜਿਸਨੇ ਆਪਣੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਲਈ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਮਸ਼ਹੂਰੀ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਹ ਫ਼ਲਸਫ਼ਾ ਲਗਭਗ 2300 ਸਾਲ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦਾ ਕੋਸ਼ ਇਸ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਇਹ ਅਰਥ ਕਰਦਾ ਹੈ: ਸਹਿਜ ਮਾਰਗ, ਸੰਜਮਵਾਦ, ਵੈਰਾਗ, ਜ਼ੁਹਦੀ, ਫ਼ਕੀਰੀ ਆਦਿ।

ਚਲੋ ਅਸੀਂ ਇਸ ਦੇ ਸਹਿਜ ਮਾਰਗ ਵਾਲੇ ਮਤਲਬ ਨੂੰ ਨਾਲ ਲੈ ਕੇ ਚੱਲਦੇ ਹਾਂ। ਸਹਿਜ ਮਾਰਗ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਸਫਲਤਾ ਅਤੇ ਸੰਤੁਸ਼ਟੀ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਬਲੌਗ ਵਿੱਚ, ਅਸੀਂ ਸਹਿਜ ਮਾਰਗ ਦੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਦੀ ਪੜਚੋਲ ਕਰਾਂਗੇ ਅਤੇ ਇਹ ਵੀ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਾਡੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਕਿਵੇਂ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

Photo by Pixabay on Pexels.com

ਸਹਿਜ ਮਾਰਗ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ  ਪੜਚੋਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਐਪਿਕਟੇਟਸ, ਸੇਨੇਕਾ, ਅਤੇ ਮਾਰਕਸ ਔਰੇਲੀਅਸ ਵਰਗੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਸਾਡੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਨਾਲ ਹੀ ਨਾਲ ਇਹ ਵੀ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੇ ਆਧੁਨਿਕ ਸਮੇਂ ਦੇ ਸਹਿਜ ਮਾਰਗ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ।

ਸਹਿਜ ਮਾਰਗ ਦੇ ਮੂਲ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਵਿਚ ਹੋਣੀ ਨੂੰ ਕਬੂਲਣਾ, ਤਰਕ ਅਤੇ ਤਰਕ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਅਤੇ ਆਤਮ-ਸੰਜਮ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਸਹਿਜ ਮਾਰਗ ਜੀਵਨ ਦਾ ਇੱਕ ਢੰਗ ਵੀ ਹੈ ਅਤੇ ਰੋਜ਼ਮੱਰਾ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਇਸ ਦਾ ਅਭਿਆਸ।  ਇਨ੍ਹਾਂ ਢੰਗਾਂ ਸਦਕਾ ਬੁੱਧੀ, ਹਿੰਮਤ ਅਤੇ ਆਤਮ-ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਵਰਗੇ ਗੁਣਾਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਅਭਿਆਸਾਂ ਵਿੱਚ ਨਾਂਹ ਪੱਖੀ ਸੋਚ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਉੱਤੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਹਿਜ ਮਾਰਗ ਨੇ ਹੀ ਪੁਰਾਣੇ ਵੇਲਿਆਂ ਤੋਂ ਇਹ ਕਹਾਵਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਸਰੀਰਕ ਮੌਤ ਤਾਂ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਬਸ ਜ਼ਮੀਰ ਦੀ ਮੌਤ ਨਹੀਂ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ। 

ਸਹਿਜ ਮਾਰਗ ਦੌਲਤ ਅਤੇ ਰੁਤਬੇ ਵਰਗੇ ਬਾਹਰੀ ਇਨਾਮਾਂ ਦੀ ਬਜਾਏ ਅੰਦਰੂਨੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਸੰਤੁਸ਼ਟੀ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ‘ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਸਹਿਜ ਮਾਰਗ ਇਕ ਅਜਿਹਾ ਫ਼ਲਸਫ਼ਾ ਹੈ ਜੋ ਇਸ ਗੱਲ ‘ਤੇ ਧਿਆਨ ਚਿੱਤ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਤੇ ਕਾਬੂ ਕਿਵੇਂ ਰੱਖਣਾ ਹੈ, ਉਸ ਹੋਣੀ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਕਬੂਲ ਕਰਨਾ ਹੈ ਜੋ ਸਾਡੇ ਵੱਸ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੈ ਅਤੇ ਇਕ ਸੰਤੁਸ਼ਟੀਜਨਕ ਜੀਵਨ ਕਿਵੇਂ ਜਿਉਣਾ ਹੈ।  ਅਜਿਹੇ ਗੁਣ ਸਾਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਅਰਥ ਪੂਰਨ ਹੋਂਦ ਵੱਲ ਲੈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਤੁਹਾਡਾ ਕੀ ਖਿਆਲ ਹੈ?